تولد نوزاد اغلب باعث شادی و خوشنودی خانواده میشود. حدودا ۲۸ روز ابتدایی تولد یک نوزاد را دوره “نوزادی” میگویند. این دوران بدلیل ناتوانی کودک در ابراز بعضی خواستههایش، عدم کنترل فیزیکی اندام بدنش و … دارای اهمیت ویژهای است. بنابراین با مطالعه و کسب آگاهی میتوان به بهترین شکل این دوران مهم از زندگی کودکمان را طی کنیم.
- برای حفظ درجه حرارت بدن نوزاد باید درجه حرارت اتاق ۲۵ تا ۲۸ درجه و هوای اتاق تازه باشد.
- در اتاقی که نوزاد نگهداری میشود، باید با بستن در و پنجره از جریان سریع هوا یا کوران جلوگیری کرد.
- کهنه و ملافههای خیس را باید فوری عوض کرد.
- نوزاد را نباید روی سطح سرد مثل ملافه یا ترازوی سرد گذاشت چون خیلی زود حرارت بدنش را از دست میدهد (برای فهمیدن حرارت بدن نوزاد، پاهای او را لمس میکنیم). سرد بودن پاهای نوزاد نشان میدهد که درجه حرارت بدن نوزاد پایین است.
- داغ شدن بدن نوزاد نیز خطرناک است. نباید او را در معرض مستقیم خورشید از پشت شیشه، کنار شوفاژ یا بخاری یا زیر کرسی گذاشت یا لباس زیاد از حد به او پوشاند.
- نوزاد را باید بعد از ۴ تا ۶ ساعت پس از تولد حمامکرد (بجز نوزادان کم وزن و بدحال). بهتر است حمامکردن نوزاد حداقل سه روز یکبار باشد.
نکات لازم در مورد حمامکردن نوزاد بشرح زیر میباشد:
- نباید نوزاد را با شکم پر حمامکرد، نوزاد گرسنه هم بدلیل بیقراری از حمام کردن جلوگیری میکند.
- نوزاد را باید در اتاقی حمامکرد که گرم باشد و جریان تند هوا وجود نداشته باشد.
- آبی که برای استحمام نوزاد استفاده میشود باید سالم و ولرم باشد. برای امتحان کردن آب باید بجای دست از آرنج استفاده کرد.
- بندناف نوزاد میتواند محل ورود میکروب باشد، هرگز نباید با وسایل آلوده ناف نوزاد را دستکاری کرد، نباید بندناف را پانسمان کرد، اگر بندناف قرمز شد یا ترشح خونی یا چرکی داشت باید نوزاد را فوری نزد پزشک برد.
زردی
ممکن است زردی فقط در چشم نوزاد دیده شود و یا علاوه بر چشم، مخاط و پوست
بدن نوزاد نیز زرد گردد. معمولا در اثر رسوب ماده رنگی به نام “بیلی روبین”
در قسمتهای مختلف بدن مانند چشم و پوست، زردی ایجاد میشود زردی نوزادان
بر حسب زمان بروز آن علل مختلف دارد برخی نوزادان در هفته اول پس از تولد
(بین روز دوم تا پنجم) زرد میشوند و زردی آنها تا روز هفتم ادامه پیدا
کرده و سپس کاهش مییابد. این نوع زردی طبیعی است و مشکلی برای نوزاد بوجود
نمیآید.
در این حالت تغذیه نوزاد با شیر مادر باید ادامه یابد و برای اطمینان بیشتر نوزاد توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی معاینه شود، ادامه تغذیه نوزاد با شیر مادر در این مواقع نیز لازم است.
نکته مهم: برای درمان زردی نوزاد از دادن هر نوع ماده غذایی غیر از شیر مادر (مانند آب قند، ترنجبین، شیر خشت) خودداری کنید.
اگر زردی همراه با علایم زیر با شد خطرناک است
- زردی در روز اول تولد
- در صورت منفی بودن گروه خون مادر و مثبت بودن گروه خون پدر
- اگر فرزند قبلی مادر در اثر زردی فوت کرده باشد یا دچار عقب ماندگی شده باشد.
- اگر زردی شدید باشد (کف دست و پا هم زرد شده باشد)
- اگر زردی نوزاد همراه با خوب شیر نخوردن، تب و بیحالی باشد.
دفع مدفوع
مدفوع نوزاد در ۸ تا ۲۴ ساعت اول تولد بصورت ماده سیاه رنگ و چسبندهای است که در برخی نوزادان ممکن است تا ۵ روز بعد از تولد نیز ادامه یابد. این ماده را باید با پنبه خیس شده با آب گرم از مقعد و اطراف آن پاک کرد. دفع مدفوع نوزاد در طی روزهای اول نظم خاصی ندارد و تا حدود زیادی بستگی به نحوه تغذیه نوزاد دارد. در تغذیه نوزاد با شیر مادر، مدفوع نوزاد شل و به رنگ سبز قهوهای شده و گاهی دارای لختههای سفید شیر است. دفعات دفع مدفوع کاملا به مقدار و دفعات شیری که میخورد بستگی دارد. برای همین در هفتههای بعد ممکن است دفعات دفع مدفوع بیشتر شود، بطوریکه نوزاد بعد از هر نوبت شیر خوردن، مدفوع دفع میکند. مدفوع نوزاد در حالت عادی شل، زرد یا سبز و بدون بو است.
نکته مهم: چنانچه نوزاد تا ۴۸ ساعت اول بعد از تولد دفع مدفوع نداشته باشد، به پزشک مراجعه کنید.
تغذیه با شیر مادر
مادر باید نوزاد خود را بلافاصله بعد از تولد به پستان خود بگذارد، مگر اینکه وضع عمومی او یا نوزاد به عللی مساعد نباشد.
واکسیناسیون
برای پیشگیری از بیماریهای خطرناکی مثل کزاز، سیاه سرفه ایمنسازی نوزادان در بدو تولد بسیار حیاتی است.
تزریق ویتامین کا:
برای جلوگیری از خونریزی دوران نوزادی در بدو تولد به همه نوزادان ویتامین کا (K) تزریق میشود.
مراقبت از ناف نوزاد:
خشک شدن بند ناف نوزاد از همان روزهای اول و دوم شروع میشود. رنگ آن ابتدا زرد و سپس قهوهای شده و بعد از یک تا دو هفته میافتد در این مدت و قبل از افتادن بند ناف لازم است:
- بندناف و محل اتصال آن به بدن نوزاد تمیز و خشک نگه داشته شود.
- بندناف در معرض هوا قرار گرفته و خشک شود.
- از گذاشتن هرگونه پوشش بر روی بندناف خودداری شود.
- کهنه نوزاد زیر بندناف بسته شود.
- از دستکاری و قرار دادن مواد آلوده بر روی بندناف اجتناب گردد. ضمنا استفاده از الکل نیز توصیه نمیشود زیرا الکل، خشک شدن و جدا شدن بندناف را به تاخیر میاندازد. گاهی در محل اتصال بندناف به بدن نوزاد، ترشح شیری رنگ و بیبو و یا یکی دو قطره خون خارج میشود که اهمیتی ندارد.
تجویز مولتی ویتامین یا ویتامین آ + د:
برای تامین ویتامینهای مورد نیاز نوزاد از روز ۱۵ تولد با نظر پزشک قطره آ + د تجویز میشود.
منبع: مثبت مگ